Veel jeugdwaterbestuurders hebben vóór hun aantreden vaak geen idee van wat een waterschap doet. Hun leeftijdgenoten evenmin. Daarom willen ze meewerken aan een groter waterbewustzijn en waterschapsbewustzijn onder jongeren en zo de maatschappelijke relevantie van waterschappen versterken, nu en in de toekomst.
door Barbara Schilperoort
Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst. Julia Goets (18), jeugdbestuurder waterschap Aa en Maas en landelijk jeugddijkgraaf, Wilhelmine Rambonnet (17), voorzitter jeugdbestuur waterschap Vallei en Veluwe en Bas Peeters (25), voor de VVD lid van het dagelijks bestuur van waterschap De Dommel, doen suggesties hoe waterschappen meer, beter en vaker jongeren bij hun werk kunnen betrekken.
Julia Goets
'ECHT IETS VOOR JOU'
“Dat is echt iets voor jou”, wees vader Goets zijn dochter Julia op de vacature voor jeugdbestuurder bij het waterschap Aa en Maas. “Wat doet een waterschap eigenlijk”, vroeg ze. Want al wonen ze vlak bij een dijk en zag ze een paar keer de uiterwaarden vol stromen, van de taak en rol van het waterschap had ze geen idee. Maar haar belangstelling was gewekt, ze solliciteerde en werd aangenomen. Inmiddels is ze ook voorzitter van het landelijk Jeugdwaterschap. En student watermanagement, want gaandeweg kreeg ze steeds meer interesse in water en het werk van het waterschap.
Julia: “Waterveiligheid, waterbeheer, daar zijn we in Nederland goed in. Toch hebben de meeste mensen geen idee wat er allemaal nodig is voor dat schone water en die droge voeten. Terwijl we daar allemaal aan meebetalen. Ik wil meehelpen om meer bekendheid te geven aan het werk van een waterschap, vooral onder jongeren. Het was bijvoorbeeld mijn idee om als landelijk jeugdwaterschap een eigen nieuwsbrief uit te geven waarin we meer vertellen over ons eigen werk. Die nieuwsbrief verspreiden we ook onder waterschapsbesturen. Omdat zij dat ook niet altijd precies weten.”
Stage
Tijdens haar opleiding liep Julia zelf al een periode stage bij het waterschap. Medestudenten probeert ze enthousiast te maken om dat ook te doen. Maar in de praktijk blijken waterschappen niet altijd makkelijk bereikbaar te zijn. Julia: “Ze reageren soms zo traag dat studenten ondertussen een andere stageplek vinden. Een gemiste kans om jongeren met waterschapswerk te laten kennismaken.” Overigens is waterschap Aa en Maas momenteel wel zelf bezig met het intern regelen van stageplekken.
Waterschappen moeten (nog) meer investeren in het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering, zoals het vasthouden in plaats van afvoeren van water en daaraan veel meer bekendheid geven. “Wij jeugdbestuurders kunnen daarbij helpen. We gaan op werkbezoek bij scholen en verenigingen. Onze eigen vriendengroep, onze eigen klasgenoten vragen we naar hun mening en ideeën over wateronderwerpen. Antwoorden en bevindingen koppelen we weer terug naar ons eigen waterschap. Waterschappen zouden een jongerenpanel kunnen oprichten dat ze bij belangrijke beslissingen naar hun mening vragen. Want het gaat om ónze toekomst!”
Wilhelmine Rambonnet
GROTER WATERBEWUSTZIJN
Het begon op 26 maart 2021. Bij de installatie van Marijn Ornstein als dijkgraaf van waterschap Vallei en Veluwe hield jeugdbestuurder Wilhelmine Rambonnet ‘een dijk van een verhaal’. Diep onder de indruk vroeg de nieuwe dijkgraaf prompt of zij haar adviseur wilde worden. Ornstein: “Na een aantal gesprekken vroeg ik haar wat ze wilde.”
Het antwoord: een eigen bestuur, dat slagvaardig kan werken. “Ik was toen net een jaar jeugdbestuurder binnen het ‘gewone’ waterschapsbestuur, de enige tussen de andere, volwassen bestuursleden,” vertelt Wilhelmine. Vandaar haar pleidooi. “Want met een eigen bestuur kun je meer werk verzetten, taken beter verdelen, je geluid beter laten horen.”
Marijn OrnsteinDe dijkgraaf had daar wel oren naar. Vervolgens zijn heel gerichte oproepen verstuurd: naar middelbare scholen, jeugdbewegingen, jongerenafdelingen van politieke partijen, jeugdraden van gemeenten, enzovoort. Mooie brieven kregen ze als antwoord.
Dijkgraaf en jeugdbestuurder voerden samen de sollicitatiegesprekken om een goed beeld te krijgen van de kandidaten. Op 8 september in datzelfde jaar is het jeugdbestuur geïnstalleerd. “In mijn eigen toespraak vroeg ik toen of ook dit bestuur een eigen programma wilde opstellen. Net als het volwassen bestuur doet.”
Wervende brochure
Zodoende ligt er nu een wervende brochure op tafel waarin het zeventallig jeugdbestuur zich presenteert en zijn doelen uitlegt: “Een bestuur dat het waterschap scherp houdt op de thema’s waar het zich mee bezighoudt, zoals water, klimaat, economie en politiek. Dat vanuit een ander perspectief naar die onderwerpen kijkt en de boodschap van het waterschap goed kan én durft te vertalen naar leeftijdsgenoten. En dat bestaat uit jongeren die de wereld een beetje water(schaps)bewuster maken. Dat is het jeugdbestuur van Waterschap Vallei en Veluwe. Dat zijn wij.”
Ornstein licht als voorbeeld van alle goede ideeën er graag één uit. Namelijk om het bestaande havo-vwo-lespakket over water en waterschappen ook in een vmbo-mavo-variant te bewerken. Zodat veel meer leerlingen iets over een waterschap te weten kunnen komen. “In al zijn eenvoud een zinnig voorstel”, waardeert de dijkgraaf. “We hebben al contact opgenomen met het genootschap dat ook het bestaande lessenpakket ontwikkelde.”
Wilhelmine Rambonnet wist tot twee jaar geleden weinig van waterschappen. En dat terwijl ze in Elburg woont, aan de rand van de Veluwe, met bossen, weilanden, water rondom én geïnteresseerd is in groen en duurzaamheid.
Ze werd zich bewust van haar gebrek aan kennis toen het waterschap Vallei en Veluwe vlakbij een klein nieuw natuurgebied ging aanleggen. Daarom reageerde ze op een advertentie voor een vacature als jeugdbestuurslid. Omdat ze wil meewerken aan een groter waterbewustzijn en meer bekendheid van het werk van het waterschap. Vooral onder jongeren.
“Jongeren moeten we er al heel jong van bewust maken dat we zuinig moeten omspringen met water, dat we ons watersysteem goed moeten onderhouden, dat bomen er niet staan voor de sier. Hoe belangrijk het is om rekening te houden met je eigen leefomgeving. Ja, vandaar ons pleidooi om van het bestaande lesprogramma een versie te maken voor andere schoolniveaus. En we willen ook presentaties houden op basisscholen, voor groep 7 en 8.”
Bas Peeters
PRIMAIR IDEOLOGISCH
Bas Peeters (25) groeide op met het waterschap De Dommel. Zijn moeder is er inmiddels dertig jaar in dienst, zelf deed hij er al tijdens zijn middelbareschooltijd vakantiewerk dat het waterschap jaarlijks voor de kinderen van werknemers organiseerde. Hij was actief in zijn studievereniging en in de jongerenafdeling van de VVD, de JOVD.
Het verbaast dus niet dat hij in 2018 terecht kwam op de kieslijst voor het waterschap namens de VVD en een jaar later toetrad tot het algemeen bestuur. Afgelopen februari werd hij lid van het dagelijks bestuur, belast met de portefeuille schoon water. Afgestudeerd aan TU Eindhoven, werkte hij als adviseur mobiliteit en water bij een adviesbureau maar is inmiddels fulltime waterschapsbestuurder.
Mismatch
Waarom hij zich zo inzet? “Mijn motivatie is primair ideologisch. Juist de mensen van mijn generatie krijgen te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Tegelijkertijd hebben de meesten geen idee van wat een waterschap doet. Er is een mismatch. En daar wil ik iets aan doen. Daarom maak ik voor sociale media allerlei filmpjes over het werk van een waterschap, ga op werkbezoek naar scholen.”
De stikstofopgave, woningbouw, de wateropgave: de strijd om de vierkante meter is groter dan ooit. Daarom moeten waterschappen volgens hem meer stelling nemen, opkomen voor de belangen van water én moet water het ordenend principe zijn bij ruimtelijke ordening.
Peeters: “De droogteproblemen zijn enorm. In ons werkgebied, de hoge Brabantse zandgronden, is geen inlaat van een rivier. Terwijl we zó afhankelijk zijn van regenwater was voorheen alles gericht op het zo snel mogelijk afvoeren van water. De laatste jaren is veel gedaan om meer water vast te houden, onder andere door het laten meanderen van eerder rechtgetrokken beken. In het maatschappelijk debat moeten we de belangen van water borgen. Bijvoorbeeld wanneer gemeenten willen bouwen in een waterbergingsgebied omdat ze de woonbelangen van inwoners boven waterbelangen willen laten gaan. Waterbelangen zijn het algemeen, maatschappelijk belang.”
Circulariteit
Hij denkt verder vooruit. “Er is ook nog een wereld te winnen aan circulariteit. Biogas maken uit rioolslib, groen gas dat we kunnen gebruiken als alternatief voor Russisch gas. Kortgeleden heb ik een demofabriek geopend die bioplastics maakt uit afvalwater en rioolslib. Daarbij zijn meerdere waterschappen betrokken. Zulke berichten wil ik meehelpen verspreiden. Verder uitdragen. Omdat we op die manier een andere invulling kunnen geven aan de maatschappelijke relevantie van waterschappen.”
Bij elk waterschap een eigen jeugdbestuur aanstellen zodat jongeren en volwassenen echt kunnen samenwerken en elkaar scherp houden. Lespakketten ontwikkelen over water en waterschap voor scholieren op alle niveaus, inclusief basisschoolleerlingen van de groepen 7 en 8.
Hierin moeten waterschappen in de toekomst (meer) investeren. Om zo de belangen van water te borgen. Om zo ook jongeren te betrekken. Deze jonge waterbestuurders helpen er vanuit hun eigen rol zelf graag aan mee.
LEES OOK IN DEZE SERIE
Omgevingsmanagement als Haarlemmerolie voor grote projecten
Uitdagingen waterschap ook uitdaging voor financiering
Martijn van der Steen (NSOB): 'De toekomst vraagt het lef om radicaal anders te denken’
Digitale transformatie: 'Werk waterschappen verandert fundamenteel'
OR Rivierenland: ‘We moeten van ons eigen eilandje afkomen’
Stefan Kuks: 'De waterschappen moeten duidelijk maken dat er grenzen zijn'
