Groenblauwe daken kunnen op allerlei manieren bijdragen aan maatschappelijke en wateropgaven. Dat blijkt uit een nieuwe publicatie van kenniscentrum STOWA en Stichting RIONED. Hierin worden de resultaten van onderzoeken bij twaalf daken belicht.
Groenblauwe daken bieden interessante kansen voor het stedelijk waterbeheer en kunnen diverse functies vervullen. Het boekje Meten op hoogte bundelt de kennis en ervaringen bij een dozijn onderzoeken naar waterberging, waterafvoervertraging, verdamping, waterzuivering, koeling en biodiversiteit. De onderzoekers zijn verenigd in de Community of Practice (CoP) Meten en Monitoren Groenblauwe daken, die in 2015 is opgericht door STOWA en Stichting RIONED. Hieraan doen gemeenten, waterschappen en kennisinstellingen mee.
Carleen Mesters
Groenblauwe daken zijn in opkomst, zegt Carleen Mesters die namens STOWA de uitwisseling van kennis en onderzoekservaringen in de CoP heeft begeleid. “Er wordt nu veel meer gekeken naar hoe zulke daken een oplossing kunnen zijn voor problemen als droogte, wateroverlast, biodiversiteit en energie. Onze uitgave is er vooral op gericht het onderzoek te belichten, waaruit kan blijken wat de daken nu precies doen. Het is een veelkleurig boekje geworden waarin uiteenlopende projecten, onderzoeksdaken en typen onderzoek worden beschreven. De publicatie helpt gemeenten en waterschappen om te weten wat er speelt, terwijl onderzoekers en studenten kunnen zien waar anderen mee bezig zijn.”
Nationaal Daken Plan
Mesters is ook nauw betrokken bij het Nationaal Daken Plan. Dit samenwerkingsverband moet zorgen voor een verdere versnelling van groenblauwe daken in de komende vier jaar. “Morgen is de kick-off”, vertelt Mesters. “Wij hadden eigenlijk een feestelijke bijeenkomst gepland op een inspirerende locatie. In coronatijd doen we het nu online.”
Het Nationaal Daken Plan is de opvolger van de Green Deal Groene Daken. Er doen inmiddels ruim vijftig partijen mee, waaronder gemeenten, waterschappen, bedrijven, kennisinstellingen, Koninklijk Nederlands Waternetwerk, STOWA en Stichting RIONED. Mesters: “Zij zetten zich in voor het beter benutten van multifunctionele groene daken. De speerpunten zijn verbreding van de mindset, verankering in het beleid, ontwikkeling van financieringsmodellen en stimuleren van vakmanschap.”
Waterberging belangrijke functie
Een groenblauw dak bestaat volgens Meten op hoogte in principe uit twee lagen: een substraatlaag en een drainagelaag. De substraatlaag heeft een vochtwerking waaruit het water kan verdampen. In de drainagelaag wordt water tijdelijk opgevangen om later te worden afgevoerd. Een belangrijke functie van een groenblauw dak is dan ook vaak waterberging.
Er wordt wel gezegd dat een groen dak met alleen sedum ofwel vetkruid veel water invangt. Dat is niet waar, merkt Mesters op. “Het is maar een dun daklaagje. Als daarop een flinke bui valt, stroomt het water zo weer weg.”
Voor het bergen van water zijn verschillende oplossingen denkbaar, aldus de onderzoekers. Bijvoorbeeld het maken van een bufferende laag. “Onderzoek daarnaar zien we op verschillende daken, waaronder het SlimDak010 in Rotterdam, Smartroof 2.0 in Amsterdam en Fieldlab Polderdak in Delft. Met de bufferlaag kun je water invangen en, gekoppeld aan de buienradar, op een goed moment laten wegstromen. Het dak moet hiervoor wel sterk genoeg zijn.”
-advertentie-
Ook verkoeling mogelijk
Een andere mogelijke functie van een groenblauw dak is verkoeling door de verdamping van water. Dit werkt niet alleen bij platte, maar ook bij schuine daken. De gemeente Enschede, Waterschap Vechtstromen en Stichting Pioneering hebben dat laatste bij een aantal woningen onder de loep genomen.
Daarvoor zijn de Ecopannen ontwikkeld. Die bestaan uit speciale cassettes ter grootte van zes dakpannen met planten daarin. Net als bij een begroeid plat dak kunnen deze water vasthouden en ook verkoelen door verdamping. Met warm weer stijgt de temperatuur op zolders niet meer zo sterk. Ook horen bewoners het geluid van de weg minder. Voor hen heeft deze oplossing als vervelend bijeffect dat de was niet meer zo snel droogt. Mesters vindt dit een grappige onverwachte uitkomst.
Moerasfiltratiedak voor waterzuivering
Mesters haalt nog een ander onderzoek uit Meten op hoogte aan. Het gaat om de werking van een moerasfiltratiedak in Leeuwarden, waarnaar het Centre of Expertise Water Technology kijkt. Hierin staat de zuivering van water met behulp van licht hellende moerasfiltratiedakbakken centraal. De eerste resultaten zijn veelbelovend. “Het onderzoek krijgt nu een vervolg.”
Er lopen in Nederland meer onderzoeken dan bij de twaalf in het boekje genoemde groenblauwe daken. Mesters noemt als voorbeeld het Living Lab aan het Kleinpolderplein in Rotterdam. “Hier start in het kader van het Europese project LIFE@Urban Roofs een serie nieuwe pilotprojecten naar gouden combinaties. Denk bijvoorbeeld aan biodiversiteit, recreatie, duurzame energie en water.”
Vervolg van CoP bekeken
Het is nog de vraag of de Community of Practice na de publicatie doorgaat. “Het vervolg hangt af van de behoeften van de deelnemers”, zegt Mesters. “We zijn aan het kijken op welke manier een koppeling mogelijk is met het Nationaal Daken Plan, bijvoorbeeld via het speerpunt Bekwame vakmensen.”
MEER INFORMATIE
Publicatie Meten op hoogte
CoP voor groenblauwe daken
Q&A Groenblauwe daken
Nationaal Daken Plan
Green Deal Groene daken (tot en met mei 2019)
PerceelTool voor werking regenwatermaatregelen
H2O-blog Groenblauw dak naar mainstream?
H2O-vakartikel Waterberging op groene daken
