Er komt een landelijke campagne om mensen te stimuleren minder drinkwater te gebruiken. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ontwikkelt hiervoor de gezamenlijke communicatieboodschap. Ook zullen regionale campagnes met dezelfde boodschap worden georganiseerd. Dat wordt aangekondigd in een nieuw nationaal plan van aanpak voor drinkwaterbesparing.
Volgens een prognose van het RIVM stijgt het drinkwatergebruik in ons land van 1.197 miljoen (2021) naar 1.260 miljoen kubieke meter in 2035, en zelfs 1.459 miljoen kuub meter is mogelijk. Daarom zetten drinkwaterbedrijven, overheden en andere partijen in op een aanzienlijke vermindering van de watervraag.
Hiervoor hebben zij het Nationaal Plan van Aanpak Drinkwaterbesparing gemaakt. Dat is deze week door demissionair minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat aangeboden aan de Tweede Kamer. Het plan is eerder vastgesteld in het Bestuurlijk Overleg Water.
In het plan staat een reeks van maatregelen om het doel te halen dat in de Kamerbrief over ‘water en bodem sturend’ van november 2022 is vastgelegd: een daling met 20 procent in 2035 van het waterverbruik van zowel huishoudens als zakelijke gebruikers. Dat doel is in het nationaal plan van aanpak verder uitgewerkt (zie kader Waarnaar wordt gestreefd?).
Gedragsverandering gestimuleerd
Voor huishoudens levert korter douchen het meest op, gevolgd door minder waterverbruik bij het spoelen van het toilet en het gebruik van de wasmachine. De partijen kiezen ervoor om niet alleen in te zetten op bewustwording door het geven van informatie, maar ook om aan te zetten tot een daadwerkelijke verandering van het gedrag van mensen.
Er komt een landelijke campagne voor drinkwaterbesparing. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat ontwikkelt hiervoor de gezamenlijke communicatieboodschap, die zowel landelijk als lokaal kan worden uitgedragen. Zo’n gezamenlijke boodschap was er nog niet in eerder gehouden campagnes. De landelijke campagne wordt uitgebreid bij een piekbelasting tijdens droogte en hitte.
Drinkwaterbedrijven en decentrale overheden organiseren daarnaast eigen regionale campagnes op basis van de gezamenlijke boodschap. Het brede publiek wordt geïnformeerd door Milieu Centraal.
Onderzoek naar beprijzing
In 2024 en 2025 worden pilots met het plaatsen van slimme meters gehouden. Met de meters krijgen mensen inzicht in het eigen waterverbruik en kunnen ze zien welke maatregelen een reductie opleveren.
Beprijzing wordt ook genoemd als een knop waaraan kan worden gedraaid. Hiernaar loopt momenteel een breed onderzoek waarvan de resultaten na de zomer zullen worden gepubliceerd. De minister noemt in zijn Kamerbrief van 24 juni de in België toegepaste tariefdifferentiatie.
De zuiderburen hanteren twee tarieven: een basistarief dat de betaalbaarheid van het basisgebruik waarborgt en een comforttarief dat een prikkel geeft om minder drinkwater te gebruiken. Uit het onderzoek zal moeten blijken of dat ook voor Nederland een interessante optie is.
WAARNAAR WORDT GESTREEFD?
- Er wordt toegewerkt naar een huishoudelijk drinkwatergebruik per hoofd van de bevolking van 100 liter per dag in 2035 (ter vergelijking: in 2020 was dit gemiddeld 134 liter per dag).
- In 2035 heeft waterbewust bouwen zich bewezen en is de standaard geworden voor nieuwbouw en renovatie, zodat drinkwatergebruik per hoofd van de bevolking is gedaald naar gemiddeld 100 liter per dag.
- In 2035 is het drinkwatergebruik van de zakelijke gebruikers met 20 procent gereduceerd ten opzichte van periode 2016-2019. Bij kantoorpanden en publieke gebouwen worden waar mogelijk de maatregelen vanuit bestaande bouw en nieuwbouw geïmplementeerd.
- Laagwaardig gebruik van drinkwater wordt beperkt, zowel bij huishoudens als bij zakelijke gebruikers. Het streven is naar ‘juiste kwaliteit voor het juiste gebruik’.
Benchmarks, waterscans en waterprofielen
Om het drinkwatergebruik van zakelijke gebruikers terug te dringen, gaan VNO-NCW, MKB-Nederland en de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW) onderzoek doen naar het besparingspotentieel per sector. Dat gebeurt samen met relevante brancheorganisaties. De bedoeling is dat daarna benchmarks voor de sectoren worden opgesteld. Hierin staan de gemiddelde en de beste watervoetafdruk per product.
De drinkwaterbedrijven voeren met hun zakelijke klanten een waterscan uit. Aan de hand daarvan wordt een waterprofiel voor een bedrijf gemaakt. Hiermee wordt gestart bij de grootste gebruikers. VNO-NCW en MKB-Nederland stimuleren waterscans bij mkb-bedrijven.
Er wordt maatwerk geleverd voor zakelijke gebruikers die jaarlijks meer dan 100.000 kubieke meter water gebruiken. Voor andere gebruikers (tussen 10.000 en 100.000 kubieke meter per jaar) worden waar mogelijk generieke besparingsmaatregelen per sector opgesteld.
Waterbewust bouwen de standaard
De woningbouwopgave biedt volgens het rapport een kans om maatregelen voor waterbesparing te realiseren. Waterbewust bouwen moet de standaard worden bij zowel nieuwbouw als renovatie. Kansrijke maatregelen zijn vacuümriolering, gebruik van huishoudwater en grijswaternet, en grootschalige opvang en toepassing van regenwater.
Hiervoor vormt de huidige definitie van huishoudwater in het Drinkwaterbesluit een belemmering. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat verkennen of de definitie kan worden aangepast. Concreet gaat het om de mogelijkheid dat naast regenwater van het dak en grondwater ook badwater en douchewater kunnen worden gebruikt. De voorwaarde is dat er geen nadelige gevolgen voor de volksgezondheid mogen optreden.
Reacties Vewin en VEMW
Vewin dat meewerkte aan het opstellen van het plan van aanpak, heeft het in een bericht over een goede eerste stap. Het plan laat volgens de vereniging van waterbedrijven zien dat het behalen van doelen voor drinkwaterbesparing afhankelijk is van de inzet van veel partijen. De drinkwatersector gaat samen met de partners aan de slag met de uitvoering van het plan, wordt opgemerkt.
Het is een gemeenschappelijk opgave, benadrukt VEMW dat eveneens meedeed aan het plan. In een reactie wijst het kenniscentrum en de belangenbehartiger voor de zakelijke elektriciteit- gas- en waterafnemers erop dat een hoogwaardige en toegankelijke drinkwatervoorziening een belangrijke vestigingsfactor is voor bedrijven uit diverse sectoren. De toenemende schaarste tast het vestigingsklimaat aan.
Volgens VEMW hebben grootverbruikers in het verleden getoond dat zij verantwoord met water kunnen omgaan. De vereniging ziet de noodzaak om het waterverbruik verder te beperken. Hiervoor is inzicht in het besparingspotentieel per branche nodig en waterprofielen en waterscans zijn daarbij handige hulpmiddelen.
Alleen het beperken van de vraag is onvoldoende, stelt VEMW nog. Ook moeten er maatregelen worden genomen om het aanbod van drinkwater te vergroten.
