Het moet de eerste emissieloze dijkversterking van Nederland worden: het project Sterke Lekdijk van het Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden (HDSR). Het startsein werd vanmiddag gegeven in de uiterwaarde Salmsteke, waar een waterstofkraan de eerste hap uit de grond nam.
Koen MathotHet eerste deel van de versterking van de Lekdijk, tussen Lopik en Jaarsveld, wordt gecombineerd met de herinrichting van de uiterwaarde voor natuur en recreatie. Ook dat is uniek, zegt omgevingsmanager Koen Mathot van HDSR. "Het is een relatief kort traject, maar wel een postzegeltje waar alles samenkomt."
In 2017 begon het waterschap met het project Sterke Lekdijk, de dijkversterkingsoperatie tussen Amerongen en Schoonhoven in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma. Het gaat om 55 kilometer in totaal, opgedeeld in zes deeltrajecten, waarvan Salmsteke met 2 kilometer het kleinste is.
Deze uiterwaarde is nu al een druk recreatiegebied. De herinrichting moet zowel de natuur als de recreatie "een impuls" geven, verklaart Mathot. Dat gebeurt door de aanleg van een nevengeul, natuurlijke graslanden en moeras, een zwemplas, een nieuwe boothelling en een (verhoogde) plek voor horeca. Ook wordt het gebied beter toegankelijk gemaakt voor wandelaars.
Zelfde tempo
Door deze integrale manier van werken kunnen meerdere projecten in één keer worden uitgevoerd door één aannemer, aldus HDSR. "Dit is niet alleen praktischer en sneller, maar er is ook minder overlast voor de omgeving."
Voor de herinrichting van de uiterwaarde heeft het waterschap de afgelopen jaren samengewerkt met de provincie Utrecht, Rijkswaterstaat, Recreatieschap De Stichtse Groenlanden, Staatsbosbeheer, de gemeente Lopik en private partijen. Dat gebeurde onder de noemer ‘Salmsteke Ontkiemt!’
"Het is nog best een uitdaging geweest om iedereen in hetzelfde tempo te krijgen", erkent Mathot. "Ook voor ons als waterschap was het spannend. Hoe zet je zo’n samenwerking op poten? Hoe ontwikkel je innovaties samen met private partijen?"
Emissieloos
Zo heeft ‘innovatiepartner’ Mourik Infra speciaal voor dit project de eerste middelzware rupsgraafmachine op waterstof in Nederland ontwikkeld. HDSR streeft naar een volledig emissieloze dijkversterking in 2029. Voor het stukje Salmsteke bedraagt de score nu 40 procent.
Een andere innovatie is het Prolock Delta Filterscherm, een oplossing voor het faalmechanisme piping. De filterschermen laten kwelwater door, maar voorkomen tegelijk het wegspoelen van het zand, zodat de dijk zijn stabiliteit behoudt. Door de verticale plaatsing hebben de schermen weinig ruimte nodig en blijft de impact op de omgeving beperkt.
"Proeven hebben uitgewezen dat het werkt", vertelt Mathot. "Maar niet overal. Als er afritten naar tuinen zijn, komen ze niet op diepte. Daarom plaatsen we daar stalen damwanden."
Woningen
Met de bewoners van de zeventien huizen langs de dijk bij Salmsteke blijft het waterschap in gesprek, zegt de omgevingsmanager. HDSR heeft ook geleerd van de dijkversterking aan de overkant van de Lek. Daar kreeg verantwoordelijk Waterschap Rivierenland veel kritiek op de afhandeling van schade aan woningen. "Wij nemen als waterschap zelf de leiding, dat laten we niet over aan de aannemer."
De werkzaamheden in de uiterwaarden gaan door tot eind april volgend jaar. Daarna begint de dijkversterking, die begin 2024 moet zijn afgerond. Het gehele project Sterke Lekdijk loopt tot 2029.
LEES OOK
H2O-bericht: Bestuurders Rivierenland kritisch over schadeafhandeling Lekdijk
H2O-bericht: HDSR speelt met project Sterke Lekdijk in op vaker voorkomen hoogwater
H2O-bericht: HDSR in zee met drie innovatiepartners bij versterking Lekdijk
