Vangen van invasieve kreeften lost het probleem niet op, sterker nog: dat lijkt het alleen maar groter te maken. Kreeften worden op steeds jongere leeftijd vruchtbaar als ze op grote schaal bestreden worden. Ecologen noemen dit een compensatierespons. Ook verstoort het wegvangen van uitheemse soorten het evolutieproces dat natuurlijke vijanden de invasieve soorten gaan bestrijden.
Dat zeggen ecoloog Pim Lemmers van de Radboud Universiteit en evolutiebioloog Menno Schilthuizen van Naturalis in het wetenschapsprogramma Focus dat woensdag 27 december wordt uitgezonden, aldus een persaankondiging van de NTR.
Onderzoeker Lemmers plaatst naast het verschijnsel compensatierespons kanttekeningen bij het wegvangen van de dieren. Als de grootste, dominantste dieren uit de kreeftenpopulatie als eerste door de mens uit het ecosysteem worden verwijderd en het vangen daarbij blijft, dan zal dit onbedoeld zorgen voor juist een grotere populatie, aldus de onderzoeker. Dit omdat kleinere kreeften minder risico lopen opgegeten te worden door grotere soortgenoten. “Wegvangen alleen gaat het probleem niet oplossen en als dit gebeurt dan moet het in de vorm van intensieve, langdurige bestrijding door professionals.”
Grote problemen
De uitheemse rode Amerikaanse rivierkreeft zorgt voor grote problemen op steeds meer locaties. De kreeften eten kleine waterdieren en verknippen waterplanten die voor zuurstof en helder water zorgen. Ook graven ze gangen en holen in oevers, waardoor die verzwakken en afbrokkelen en er meer bagger ontstaat. Dit alles leidt enerzijds tot achteruitgang van de waterkwaliteit en de biodiversiteit en anderzijds tot extra kosten voor baggerwerk en oeverherstel.
Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) trok vorige maand na een praktijkproef van drie jaar de conclusie dat intensief wegvangen van uitheemse rivierkreeften zinvol en effectief is en leidt tot ecologisch herstel. Maar deze aanpak vraagt een grootschalige, langdurige inzet, die de nodige menskracht en geld kost, stelde dagelijks bestuurder Josien van Cappelle van HHSK in een boodschap aan minister Piet Adema van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, die verantwoordelijk is voor het bestrijden van uitheemse rivierkreeften.
De minister werd op 17 oktober ook in de Tweede Kamer middels een aangenomen motie opgeroepen om een ‘offensief invasieve exoten’ op te stellen en de bevissing van de exotische rivierkreeften breder toe te staan. En eind 2022 stuurden Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard en de provincie Zuid-Holland samen met 13 andere organisaties een brandbrief naar minister Adema met daarin de oproep om met spoed actie te ondernemen tegen de tientallen miljoenen Amerikaanse rivierkreeften in de Krimpenerwaard. Oproep, brandbrief en motie hebben nog niet geleid tot een grootschalige, intensieve aanpak.
Ander nadeel
Evolutiebioloog Schilthuizen van Naturalis wijst in dezelfde uitzending van de NTR op een ander nadeel van de bestrijding van invasieve exoten. “Het evolutieproces begint meteen. Ze krijgen vanzelf vijanden en concurrenten en dat neemt alleen maar toe. De problemen worden per soort in de loop der tijd minder. Maar als je ze gaat bestrijden, vertraag je het proces van aanpassing.”
De Amerikaanse vogelkers is een voorbeeld van een invasieve exoot die door steeds meer insecten aangevreten wordt, aldus de bioloog. “Als je die planten maar voortdurend blijft weghalen, komt er nooit een moment dat insecten zich kunnen aanpassen aan de Amerikaanse vogelkers en op die manier de plant onder controle kunnen houden.”
De uitzending Focus: De exotenplaag is woensdag 27 december, 22.50 uur te zien op NPO 2.
