De Adviescommissie Water is in een advies aan minister Cora van Nieuwenhuizen uiterst kritisch over de manier waarop het grondwater wordt beheerd. Ze heeft grote zorgen over de kwaliteit en kwantiteit van het grondwater. “Aanpak van de achteruitgang van de grondwaterkwaliteit is urgent.”
Door de toenemende drukte in de ondergrond en klimaatverandering wordt het steeds complexer om de kwaliteit van het grondwater te waarborgen en schade door te lage of te hoge grondwaterstanden binnen de perken te houden, stelt de adviescommissie die op 1 januari 2018 wordt opgeheven.
In haar laatste advies drukt ze de minister van Infrastructuur en Waterstaat op het hart hoge prioriteit te geven aan een goede bescherming van het grondwater. “Zeker omdat de drinkwatervoorziening hiervan afhankelijk is. Ook het tegengaan van bodemdaling, waarbij kwantitatief grondwaterbeheer een belangrijke rol speelt, is een urgent maatschappelijk vraagstuk.”
Technisch vraagstuk
De commissie stelt vast dat grondwaterbeheer nog te veel wordt gezien als ‘technisch en sectoraal vraagstuk’ en is kritisch over de afstemming van beleid tussen overheden die zich bezighouden met grondwaterbeheer. Er vindt te weinig ‘gezamenlijke visievorming’ plaats, stelt ze.
De commissie beveelt gemeenten en provincies aan gebiedsgerichte en integrale visies voor grondwater onderdeel te maken van de omgevingsvisies. Ook moeten de gevolgen van grondwater ("grondwateroverlast- en onderlast') onderdeel worden van de stresstesten die gemeenten, provincies en waterschappen uiterlijk in 2019 moeten uitvoeren in het kader van de klimaatadaptatie.
De commissie wil verder waterschappen een meer centrale rol geven in de uitvoering van het grondwaterbeheer om zo tot een beter beheer te komen. “Ook is meer financiële armslag nodig om de aanpak van urgente grondwateropgaven te bekostigen.”
Onomkeerbaar
Op veel plaatsen, ook in grondwaterbeschermingsgebieden, worden in het ondiepe grondwater te hoge concentraties vervuilende stoffen in het grondwater aangetroffen zoals nitraat, gewasbeschermingsmiddelen en medicijnresten. Die vervuiling is onomkeerbaar, stelt de commissie. “Het is een kwestie van tijd voordat deze vervuiling ook in de diepere grondwaterlagen terechtkomt. Het diepere grondwater raakt op steeds meer plaatsen dan ook al vervuild. Dit heeft grote gevolgen voor onder andere de drinkwatervoorziening, die voor een groot deel van haar productie direct afhankelijk is van schoon grondwater uit de diepe ondergrond.”
Ook het verlagen van het grondwaterpeil leidt tot problemen. Met name de bodemdaling in laag Nederland leidt tot grote schade, stelt de commissie. "Bovendien leidt de oxidatie van het drooggelegde laagveen tot een aanzienlijke emissie van broeikasgassen."
De commissie bepleit dat in veenweidegebieden het uitgangspunt van ‘peil volgt functie’ wordt losgelaten. “Om daarmee de vicieuze cirkel van bodemdaling als gevolg van het kunstmatig laag houden van het waterpeil te doorbreken.”
Lees hier het hele grondwateradvies van de Adviescommissie Water.
Lees ook: Breed akkoord om nitraatuitspoeling in waterwingebieden terug te dringen
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.