Brabantse Delta is dit jaar het eerste waterschap dat verbiedt om water uit oppervlaktewater te halen voor beregening. Dat geldt sinds gisteren voor vijf stroomgebieden in West-Brabant. Waterschap De Dommel volgt mogelijk snel.
Het gemiddelde neerslagtekort in Nederland is nu 62 millimeter en dat is hoog voor de tijd van het jaar. Het huidige niveau komt ongeveer eens in de twintig jaar voor, meldt de Landelijke Commissie Waterverdeling (LCW) in de droogtemonitor. Hierdoor zal in veel gebieden meer worden beregend dan in andere jaren in mei.
Daarmee is de situatie snel veranderd na een natte winter. In maart en april viel vrij weinig neerslag en de gevolgen zijn momenteel vooral in Noord-Brabant merkbaar. Boerenvereniging ZLTO kwam gisteren zelfs met de waarschuwing dat oogsten dreigen te mislukken door het droge voorjaar.
De komende twee weken blijft regen grotendeels uit en gaan de temperaturen licht omhoog. Daarom houdt het KNMI rekening met een stijging van het gemiddelde neerslagtekort naar 98 millimeter (zie figuur). De wateraanvoer vanuit de Rijn en de Maas is volgens de LCW aan de lage kant maar voldoende.
Verboden in Noord-Brabant
De drie Brabantse waterschappen hebben maatregelen genomen. Op 1 april stelden ze al beregeningsverboden in voor vier regio’s: Boven-Dommel, Beneden-Dommel, Boven Aa en Brabantse Delta Oost. Hier mag geen grondwater worden gebruikt om grasland en sportvelden te beregenen. De waterschappen willen zo de grondwatervoorraad beschermen, omdat de grondwaterstanden onder de grenswaarde zijn gezakt. Het verbod duurt tot 1 juni.
Toezichthouders van Waterschap De Dommel controleerden op 28 april of grondeigenaren en -gebruikers zich eraan houden. Zij zagen geen overtredingen, meldt De Dommel op de eigen site. “En dat is goed nieuws, maar de controles stoppen niet. Door de droogte voeren we ook de komende tijd nog controles uit.”
Stap verder door Brabantse Delta
Gisteren ging Waterschap Brabantse Delta een stap verder en kwam met de eerste onttrekkingsverboden voor oppervlaktewater in 2022. Er is een totaalverbod voor vier stroomgebieden: Brandse Vaart en zijbeken / Kibbelvaart, Lokkervaart en Bosloop / De Wouwse gronden oost / Bleekloop en Zoom. Ook voor de Dongevallei is een verbod ingesteld, maar dat geldt alleen voor het beregenen van grasland.
Volgens Brabantse Delta ontstonden de afgelopen jaren in deze gebieden ook al de eerste droogteverschijnselen, met een onttrekkingsverbod als gevolg. Het waterschap legt uit waarom het nu al vroeg in het seizoen niet meer is toegestaan om water te halen uit watergangen en aangesloten sloten en beken. “De zakkende grondwaterstanden, extreem droge maand maart en het uitblijven van noemenswaardige neerslag in april zorgen ervoor dat het waterschap maatregelen moet nemen.”
Ook in 2021 was Brabantse Delta het eerste waterschap dat onttrekken uit oppervlaktewater verbood. Dat gebeurde toen wel een dikke maand later. Het waterschap wijst erop dat de maatregel wordt genomen als het waterpeil in een gebied te veel zakt. “De lagere waterstand kan namelijk zorgen voor schade aan oevers en kaden. Ook kunnen dieren en planten in het water dood gaan. Het waterschap houdt de situatie goed in de gaten en zodra het kan, wordt een onttrekkingsverbod ingetrokken.”
De kans is groot dat De Dommel later deze week eveneens overgaat tot een verbod, vertelde een woordvoerder aan Omroep Brabant. “We volgen de situatie zeer nauw.” Bij Aa en Maas speelt dit nog niet.
Verhoging van waterpeil in Friesland
In andere delen van het land nemen sommige waterschappen minder vergaande maatregelen in verband met de droogte. Zo kondigde Wetterskip Fryslân eind april aan dat het waterpeil in verschillende sloten wordt verhoogd, om de grondwaterstanden zo lang mogelijk op niveau te houden. Daarvoor stroomt water vanuit het Friese stelsel van meren en kanalen naar de lager gelegen poldersloten.
Waterschap Rivierenland houdt de waterstanden aan de hoge kant in een aantal gebieden. “Niet overal en niet direct, maar rustig en geleidelijk en alleen op plaatsen waar het kan en wenselijk is.” Daarmee wordt het verder uitzakken van de grondwaterstanden een beetje geremd.
Aanvulling 6 mei
Waterschap De Dommel volgt inderdaad snel. Vanaf zaterdag 7 mei is het niet meer toegestaan om water op te pompen uit de beken en sloten in het stroomgebied van de Keersop en Beekloop (in het zuiden van het Dommelgebied). Dit geldt zolang het nodig is. Het waterschap noemt de lage waterstand als reden. Het tijdelijke verbod moet de flora en fauna in en rond het water beschermen.
MEER INFORMATIE
Droogtemonitor LCW
Bericht Brabantse Delta
H2O Actueel: verboden 1 april
H2O Actueel: droogte in maart
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.