De Europese Commissie heeft het EU-actieplan ‘Verontreiniging van lucht, water en bodem naar nul’ goedgekeurd. Het plan geldt als leidraad voor de realisering van de Green Deal. Met het actieplan zet de Commissie in op bundeling en waar nodig verbetering van bestaande beleidsmaatregelen. Dat geldt ook voor water- en mariene wetgeving, zoals de Kaderrichtlijn Water, die met ‘een striktere uitvoering’ moet leiden tot schone aquatische ecosystemen.
De ambitie van de Green Deal is om verontreiniging terug te dringen tot niveaus die niet langer schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid en de natuurlijke ecosystemen. In 2050 moet Europa klimaatneutraal zijn. De Commissie wil bestaande wetgeving gaan evalueren en eventuele lacunes opvullen met betere wetgeving. In het woensdag gepresenteerde actieplan legt de Commissie de nadruk op de vraag hoe digitale oplossingen kunnen worden gebruikt om verontreiniging terug te brengen tot nul.
Het plan werd toegelicht door Frans Timmermans, eerste vicevoorzitter van de Europese Commissie en verantwoordelijk voor uitvoering van de Green Deal en Virginijus Sinkevicius, Eurocommissaris voor milieu, oceanen en visserij.
Timmermans zei over de status van het actieplan binnen de Green Deal: "Om een milieu zonder giftige stoffen voor mens en planeet te creëren, moeten we nu handelen. Dit plan zal een leidraad zijn voor ons werk om daar te komen. Nieuwe groene technologieën die er al zijn, kunnen de vervuiling helpen verminderen en nieuwe zakelijke kansen bieden. De inspanningen van Europa om te bouwen aan een schonere, eerlijkere en duurzamere economie moeten eveneens bijdragen aan het bereiken van de nulvervuilingsambitie."
Tussenstop
2030 geldt als belangrijke tussenstop voor de Green Deal. Dan moet de vervuiling ten opzichte van nu al flink zijn verminderd.
Zo is voor 2030 onder meer als doel vastgelegd dat de waterkwaliteit wordt verbeterd door vermindering van afval; het plastic zwerfvuil op zee moet met 50 procent zijn afgenomen en microplastics die in het milieu vrijkomen moet met 30 procent zijn gedaald. Ook moet bodemkwaliteit zijn verbeterd door vermindering van het verlies van voedingsstoffen en reductie van het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen met 50 procent.
Als strategie zet de Commissie in, aldus het actieplan, op een aantal initiatieven zoals herziening van de normen voor de kwaliteit van het water, ook in rivieren en zeeën in de EU; vermindering van de bodemverontreiniging en verbetering van het herstel; het lanceren van Living Labs voor groene digitale oplossingen en slimme 'nulvervuiling'. De Commissie wil ook een ‘scorebord van groene prestaties van EU-regio's’ invoeren en belanghebbenden samenbrengen in een ‘Zero Pollution Stakeholder Platform’.
Drinkwaterrichtlijn
Vanaf januari 2023 zal de herziene drinkwaterrichtlijn een betere bescherming van de menselijke gezondheid bieden dankzij strengere waterkwaliteitsnormen, aldus de Commissie. Tegen 2023 zal ze beoordelen of bij herziening van de zwemwaterrichtlijn nieuwe parameters moeten worden ingevoerd.
Bij evaluatie van de richtlijn behandeling stedelijk afvalwater zal gekeken of permanente screening van rioolwater op stoffen die inzicht geven in de gezondheidsstatus en epidemische bedreigingen, zoals de verspreiding van het coronavirus, wordt ingevoerd. Sinkevicius hintte daar onlangs al op in een interview met de Duitse krant Welt am Sonntag.
De Commissie zet in op ‘een striktere uitvoering’ van de Kaderrichtlijn Water om tot een ‘nulverontreiniging voor alle aquatische ecosystemen’ te komen. Dat lidstaten de doelen van de richtlijn in 2027 niet halen is in 2019 al vastgesteld. Evaluatie leerde dat het schort aan commitment: door beperkte toepassingen van doelstellingen, trage uitvoering van maatregelen en gebrek aan investeringen worden de doelen niet gehaald.
De Commissie stelt een ‘hoger ambitieniveau’ in het vooruitzicht om nutriënten uit afvalwater te halen en behandeld water en slib in te zetten voor hergebruik, ‘ter ondersteuning van een meer circulaire, minder vervuilende landbouw’. Opkomende stoffen zoals microplastics en farmaceutische producten, zullen ‘worden aangepakt’. De verontreiniging door pesticiden van lucht, water en de bodem wordt teruggedrongen, zoals aangekondigd in de strategieën ‘van boer tot bord’ en ‘biodiversiteit’.
MEER INFORMATIE
Zero pollution action plan (pdf)
H2O Actueel: Europese Commissie roept alle EU-lidstaten op rioolwater te testen op coronavirus
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.