In haar tweejaarlijkse landenrapport oordeelt de Europese Commissie opnieuw streng over de staat van de Nederlandse wateren. Hoewel er ook lichte vooruitgang is geboekt, voldoet slechts 0,3 procent van alle oppervlaktewaterlichamen aan de ecologische doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) en is slechts 39,2 procent chemisch gezien op orde.
Met het grondwater is het iets beter gesteld, maar toch slaagt 13 procent er nog altijd niet in een goede chemische staat te bereiken. De commissie wijst de landbouw aan als een van de belangrijkste veroorzakers van de waterverontreiniging in Nederland.
"Nederland moet zijn nitraatactieprogramma substantieel versterken met maatregelen die afgestemd zijn op de ernst en de urgentie van de situatie, in overeenstemming met de verplichtingen van de nitratenrichtlijn, en ervoor zorgen dat de doelstellingen van de kaderrichtlijn water en de wetgeving voor Natura 2000 worden gehaald", aldus het rapport.
Inmiddels heeft de commissie zelf ook ingegrepen: vorige week bepaalde ze dat de derogatie van de Nitraatrichtlijn de komende jaren stapsgewijs moet worden afgebouwd. Dankzij deze uitzonderingsregel mogen boeren in Nederland meer mest uitrijden dan in andere landen.
Kwetsbaar
In de landenrapporten wordt elke twee jaar verslag gedaan van de evaluatie van de uitvoering van het milieubeleid in de EU-lidstaten. De cijfers voor de waterkwaliteit komen uit de 2e Stroomgebiedbeheerplannen uit 2020 en zijn dus niet nieuw.
Toch zijn ze voor Vewin aanleiding om weer voor extra maatregelen te pleiten. De vereniging van drinkwaterbedrijven wil dat Nederland nu "alles op alles zet" om de waterkwaliteitsdoelen van 2027 te halen en niet wacht op de tussenevaluatie van de KRW in 2024, schrijft ze in een reactie op het rapport. "Daarbij moeten de kansen die het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) en de daarbij horende gebiedsprogramma’s biedt, worden benut."
"Het gaat ons natuurlijk om de drinkwaterbronnen", verklaart woordvoerder Patricia van der Linden. "Oppervlaktewater is heel kwetsbaar, helemaal als het zo droog is als deze zomer. Vervuiling leidt dan al snel tot innamestops. Het rapport bevestigt ons pleidooi dat er méér nodig is om de KRW-doelen te halen."
Regie
Volgens Vewin moet de verbetering van de kwaliteit en de beschikbaarheid van drinkwaterbronnen daarom prioriteit krijgen in het NPLG. Het Rijk moet aan de provincies meegeven dat het halen van de KRW-doelen bij drinkwaterbronnen opgenomen moet worden in de provinciale gebiedsprogramma’s. Ook moet het Rijk de regie voeren over de uitvoering van de maatregelen, meent de koepel.
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.