Het is de vierde keer dat het gemaal De Aanvoerder in stelling wordt gebracht om zoetwater uit het Amsterdam-Rijnkanaal naar het westen te pompen. Vandaag werd het gemaal in werking gezet om de stromingsrichting in de Leidsche Rijn om te keren met water uit het Amsterdam-Rijnkanaal. Tezamen met extra aanvoer uit de Lek moet zo het zoetwatertekort en dreigende verzilting in West-Nederland tegen worden gegaan.
De dalende afvoer van de Rijn en de aanhoudende droogte zorgen voor zoetwatertekort in West-Nederland. Met het aanzetten van De Aanvoerder in Utrecht is de Klimaatbestendige Water Aanvoervoorziening (KWA) ingezet om verzilting tegen te gaan, een besluit van de hoogheemraadschappen Stichtse Rijnlanden, Rijnland, Delfland en Schieland en Rijkswaterstaat. Door de KWA wordt in het gebied van hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden water ingebracht uit de Lek en het Amsterdam-Rijnkanaal.
Naast het gemaal De Aanvoerder laat het Noordergemaal zoetwater in via het Merwedekanaal, de Doorslag en de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel. Ook zijn er inlaatvoorzieningen bij het gemaal De Koekoek (De Lek) en de Krimpenerwaard. Naast De Stichtse Rijnlanden profiteren Rijnland, Delfland en Schieland van dit extra aangevoerde zoetwater. De aanvoer zal naar verwachting enkele weken duren.
Schematische voorstelling van de Klimaatbestendige Water Aanvoervoorziening (KWA)
Klimaatverandering
Dijkgraaf Jeroen Haan van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden zei bij de ingebruikname van gemaal De Aanvoerder: ”We dachten dat we dit gemaal één keer in de 10 jaar nodig zouden hebben. Maar De Aanvoerder is in 2003, 2011, 2018 en nu in 2022 weer in werking gesteld. Dit wijst erop dat door de klimaatverandering ingrepen in het watersysteem nodig zijn. En we redden het niet met dit gemaal alleen. Hier gaan we 7 kuub water per seconde inlaten en we moeten voor het hele gebied opschalen naar 15 kuub per seconde en dan nóg redden we het niet. Ook de functies die water nodig hebben, zoals de natuur en landbouw, moeten minder water afnemen.”
Jeroen HaanDe dijkgraaf lichtte desgevraagd toe dat ook in de ruimtelijke inrichting keuzes moeten worden gemaakt in het gebied dat nu - weer - te maken krijgt met watertekort en verzilting. “Dan heb je het over vragen als: zitten de watervragende functies wel op handige plekken? Kun je water beter vasthouden en bergen in het watersysteem?"
Volgens de dijkgraaf is er in het gebied de nodige aandacht voor deze vraagstukken. "Maar voor een belangrijk deel zijn het de democratieën die de ruimtelijke keuzes moeten maken. Gemeenten en ook inwoners moeten gaan meedenken hoe we de openbare ruimte anders kunnen inrichten zodat we water beter vast kunnen houden. Ook hier kan het gebeuren dat Dunea of Oasen gaan zeggen: we hebben geen water meer voor het besproeien van de tuinen.”
Convenant
“En voor de woningen die hier gebouwd moeten gaan worden, zeg ik: denk goed na waar je die huizen gaat neerzetten en bouw duurzaam en klimaatbestendig. Zorg dat er geen extra opgave in het watersysteem komt als gevolg van die nieuwe woningen. Los het op in het in gebied. Die opgave wordt steeds groter door de klimaatverandering.”
“Als waterschap gaan we daar formeel niet over, maar we zitten wel aan tafel en hebben daar stevige opvattingen over. We zijn in de provincie Utrecht in gesprek met de provincie, de gemeentes en de bouwers om afspraken te maken in een convenant over klimaatbestendig bouwen. Dat convenant komt er en daarin staan minimale afspraken en ook tips wat kun je extra doen. Als je het aan mij vraagt: ga voor goud en doe alles wat nu mogelijk is."
"Het initiatief van Vallei en Veluwe en Vitens om in het Bouwbesluit voorschriften op te nemen voor klimaatbestendig bouwen, vind ik een uitstekend idee als het helpt. In België hebben ze de verplichting om een reservoir te bouwen in of onder een huis. Ik vind het een uitstekend idee als dat ook in Nederland wordt ingevoerd.”
LEES OOK
H2O Actueel: Rijnafvoer daalt waarschijnlijk naar zeer laag niveau
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.