Wateronderzoeksinstituut KWR onderzocht samen met de Universiteit van Utrecht 29 verlaten olie- en gasputten in Nederland. Er bleek er één te lekken.
Niels HartogHet onderzoek maakt deel uit van het KWR/NWO partnerprogramma ‘Schaliegas en Water’ dat gericht is op de gevolgen van schaliegaswinning op waterkwaliteit. “Schaliegas hebben we niet en zal er ook wel niet komen, maar dat is de achtergrond om te onderzoeken of er lekkagerisico’s zijn bij verlaten, definitief buiten gebruik gestelde, gas- en olieputten,” vertelt Niels Hartog, senior onderzoeker bij KWR.
Monster
Van de honderden stilgelegde olie- en gasputten werden er 29 geselecteerd voor het onderzoek dat promovendus Gilian Schout en student Guillaume Cardon de Lichtbuer uitvoerden. In 2017 bleek één gasput, die in Monster, te lekken. Het lek werd gemeld aan de NAM, die sindsdien bezig is met activiteiten om het lek te dichten.
Vorig jaar bleek ook al dat er nog steeds aardgas naar grondwater lekt in Sleen. Daar vond in 1965 een grote blow-out plaats. Hartog: “Voor het onderzoek naar verlaten putten hebben we op die 29 locaties tot een meter diepte metingen in de bodem uitgevoerd, bij de lekkende put hebben we zelfs tot twee meter diepte geboord. Zo krijg je een beter beeld dan alleen met metingen op maaiveldhoogte.”
“Het belang van het onderzoek is vooral dat we hebben laten zien dat verlaten putten kunnen (gaan) lekken. Het is niet precies vast te stellen wanneer zo’n lek ontstaat,” zegt Hartog. “Overigens blijkt dat methaan uit een lekkende put diep onder de grond ook een weg naar het maaiveld vindt. Met dit verschijnsel moet dan ook zeker rekening worden gehouden bij de ondergrondse opslag van bijvoorbeeld waterstof of CO2, en bij geothermie.”
Goed in beeld
In Nederland is goed in beeld waar de honderden verlaten gas- en olieputten zich bevinden. Omdat stilgelegde putten enkele meters onder het maaiveld worden afgezaagd, is er vaak niets meer van te zien en wordt er bijvoorbeeld ook overheen gebouwd.
Hartog: “Los van mogelijke explosierisico’s door methaanlekkage, bemoeilijkt bebouwing boven een verlaten put het onderzoek naar het eventuele optreden van lekkage naar bijvoorbeeld grondwater. In de gepubliceerde studie zijn dan ook alleen verlaten putten onderzocht die zich onder vrij toegankelijke locaties bevinden.”
Methaan uit putlekkage kan de grondwaterkwaliteit negatief beïnvloeden, maar het komt ook al van nature voor in grondwater. Het wordt er standaard uitgefilterd in de waterzuiveringsinstallaties van de waterbedrijven. “Het is vooral van belang dat we ons realiseren dat alles wat we in de ondergrond doen, ook op langere termijn gevolgen kan hebben.”
MEER INFORMATIE
Onderzoek lekkage:Occurrence and fate of methane leakage from cut and buried abandoned gas wells in the Netherlands
SodM verscherpt eisen voor geothermie vanwege lekkagegevaar
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.