De algemene waterschapspartij AWP voor water, klimaat en natuur doet deze keer ook mee aan de provinciale verkiezingen. In zes provincies staat de partij op de lijst. Met de verbreding richt AWP zich als eerste politieke partij op het ‘regionale middenbestuur’. "Wij worden in de provincies het geweten van water, klimaat en natuur."
Hans MiddendorpDe omvorming tot een partij voor het middenbestuur heeft de nodige voeten in de aarde. “Het is een enorme uitdaging”, zegt vice-voorzitter Hans Middendorp. “Omdat we niet eerder hebben meegedaan, moesten we ons inschrijven bij de provincies. Dat heeft wel veel stress opgeleverd.”
AWP doet mee in 20 van de 21 waterschappen. Alleen in Noorderzijlvest staat de AWP niet op de lijst. Dat geldt wel voor zes provincies, te weten Noord-Holland, Zuid-Holland, Friesland, Noord-Brabant, Zeeland en Limburg.
Het besluit om ook mee te doen aan de provinciale verkiezingen werd in 2021 genomen. De partij stelde toen vast dat waterschappen en provincies elkaar steeds vaker tegenkomen in de regionale politiek waar ze moeten samenwerken in projecten die te maken hebben met ruimtelijke ordening. Daarbij zijn klimaat en water cruciale en sturende factoren, analyseerde de partij. Met de komst van de Omgevingswet zou de samenwerking met de provincies nog belangrijker worden.
AWP doet in zes provincies mee. Wat zijn de ambities qua zetels?
Middendorp: "We hebben wat sommen gemaakt. Het is geen wetenschap, maar stel dat je de stemmen die we in het waterschap hebben gekregen, vertaalt naar de provincies, dan zouden we in de provincies waarin we meedoen op twee zetels uitkomen. Daar koersen we op en dan zien we het als een aanloop om ervaring op te doen in de provincie. En om daar gehoord te worden. Bij een volgende verkiezing willen we een positie zien te krijgen.
We zijn nadrukkelijk een partij voor de leefomgeving, voor schoon water, schone lucht, schone bodem. En we komen er gewoon steeds meer achter dat de provincie daar de kaders voor zet. En dat wordt nog meer het geval met de invoering van de Omgevingswet. Dan wordt de provincie voorzitter van de omgevingstafel. En uit onze contacten met de provincies blijkt dat zij die rol heel serieus en heel dominant willen gaan invullen. Wij willen niet dat het waterschap wordt gedegradeerd tot een soort uitvoeringsdienst. Dat kunnen we in het waterschap heel erg hard roepen, maar daar hoort de provincie ons niet."
Gaan jullie in de provinciebesturen zitten in het belang van de waterschappen?
"Nee, in het belang van water, klimaat en natuur. Want dat is waar het over gaat. We willen heel graag meer schoon water. We willen heel graag meer waternatuur. Maar de provincie maakt het natuurbeleid.
Wij kunnen onderwerpen die in de waterschappen spelen intern agenderen in de provincies. Er zijn natuurlijk meer partijen die zowel in de waterschappen als in de provinciale staten zitten, maar wij hebben de indruk dat die niet zoveel met elkaar praten."
Het is bij jullie wel de bedoeling dat de fracties in de waterschappen en provincies overleggen?
"Dat is nadrukkelijk de bedoeling, ja. Ons doel is om in de leefomgeving, in de ruimtelijke ordening, veranderingen te bewerkstelligen. Wij willen, zoals dat zo mooi heet, de toekomst omarmen. Wij willen die stap naar voren zetten. Wij zeggen, joh, we hoeven niet te wachten of het over vier jaar meevalt met de klimaatverandering, want dat gaat niet meevallen.
We gaan er een heleboel woningen bij bouwen. Die moeten klimaatadaptief worden gebouwd worden. Daar komt dan de maatlat voor van minister Hugo de Jonge. Maar dan nog kun je niet zeggen: waterschappen, zoek het maar uit, we gaan hier bouwen. Daar moet beter over nagedacht worden. En een dijkgraaf kan dat niet zo makkelijk en plein public roepen, maar wij zijn een politieke partij, dus wij kunnen dat wel."
Als de waterschappen een prominente rol moeten hebben in het beleid voor de ruimtelijke ontwikkeling, ligt het dan voor de hand dat het aloude idee opspeelt om de provincies en de waterschappen samen te laten gaan?
"Ja, dat wordt wel gezegd, maar ik heb het al eerder aangegeven: daar zijn we nadrukkelijk níet voor. De waterschappen hebben een serieuze taak. En je hebt gewoon gebiedskennis nodig. Je moet de weg weten. Het is een vak. Tegelijk moeten ergens anders de grote lijnen worden bepaald, daar is de provincie voor en die hebben ook grote beleidsafdelingen. Dus daar moet gebruik van worden gemaakt.
Provincies en waterschappen zijn complementair, dat is anders dan 10 of 15 jaar geleden toen die discussie speelde waar jij naar verwijst. Toen stonden de waterschappen en de provincies met hun ruggen naar elkaar. Nu niet meer, zeker in de ambtelijke samenwerking.
Maar wat wij heel raar vinden, is dat de provincie bijvoorbeeld nog steeds een afdeling water heeft, die gewoon kades verstevigt. Dat is iets waarvan we gaan zeggen: deze afdeling moet je afstoten, daar gaan jullie niet over. En dan zeggen we daarmee niet: jullie doen het verkeerd, maar het kan efficiënter."
Met jullie besluit om ook in de provincies mee te gaan doen aan de verkiezingen, sorteren jullie een voor op de Omgevingswet, zo werd uitgelegd in 2021. De invoering van die wet is meerdere keren uitgesteld, maar het ziet er nu toch naar uit dat op 1 januari van volgend jaar de wet van kracht wordt.
"Wij zien aankomen dat de samenwerking tussen de overheden steeds belangrijker wordt. Daarin hebben de gemeenten en provincies een rol en je ziet dat de waterschappen dan nog weleens worden vergeten. Die willen we zichtbaarder maken."
Als je naast de Omgevingswet de richtlijn water en bodem sturend van het kabinet plaatst, dan gaan we spannende tijden tegemoet.
"Water en bodem sturend staat in het coalitieakkoord en in de kabinetsbrief. Dan roept iedereen, nou, dat is dan geregeld, maar dat is niet zo. Het is geen wet.
Elke provincie en elk waterschap gaat daar nu invulling geven. En daarom is het echt van belang dat partijen zoals AWP, die uitgaan van het belang van water in een hele brede zin, het belang van de leefomgeving eigenlijk, in de provincie ook zeggen: jongens, bodem en water sturend, wat betekent dat nou? En wat doen we daar nou aan? Want het gebeurt niet vanzelf. We willen ernaartoe dat er in de provincies wordt gezegd: hier worden geen besluiten meer genomen zonder dat we ze hebben getoetst aan water en bodem sturend."
Wordt AWP het watergeweten van de provincies?
"Haha, nee, we worden het geweten van water, klimaat en natuur. Dat gaat over 80 procent van wat de provincie doet."
TWEE KEER LIJSTTREKKER
Hans Middendorp is lijsttrekker namens zijn partij voor de statenverkiezingen in Zuid-Holland, maar ook voor het Hoogheemraadschap van Delfland. Wat nu als hij in beide besturen wordt gekozen en de fracties gaat leiden? Krijg je dan de situatie dat de fractievoorzitter van AWP in het bestuur van Hoogheemraadschap van Delfland met zichzelf te maken krijgt als fractievoorzitter van AWP in het provinciebestuur van Zuid-Holland?
Middendorp: "Nee hoor, het is in de wet toegestaan om op beide lijsten te staan, maar het is niet toegestaan om in beide besturen de fracties te leiden."
Als u zowel in het hoogheemraadschap als in de provincie wordt gekozen, in welk bestuur gaat u dan de fractie leiden?
"Mijn ambitie is om in het dagelijks bestuur van Delfland te komen. Maar dat hangt natuurlijk heel erg vanaf wat de uitslag is. Hoeveel zetels wij krijgen, hoeveel zetels de andere partijen krijgen. Dat kunnen we donderdag bekijken."
