Het virus dat dit jaar de wereld in een crisis stortte, heeft de schijnwerpers gezet op het rioolwateronderzoek. Van Australië tot Spanje, van Amerika tot Italië, op veel locaties wordt in het riool gemeten om verspreiding van het virus te volgen. Speuren in rioolwater geeft vroegtijdig inzicht in nieuwe uitbraken, maar geldt ook als objectief: iedereen gaat naar het toilet, niet iedereen gaat naar de teststraat.
door Bert Westenbrink
H2O december 2020 In Nederland werd het onderzoek in stappen opgeschaald van 29 meetpunten in april, naar 80 in juli en ruim 300 locaties nu. De snelheid waarmee dat gebeurde is uniek, zegt Gertjan Medema van onderzoeksinstituut KWR in deze H2O. “De hele wereld kijkt ernaar.”
Medema groeide dit jaar uit tot vraagbaak voor de wereld. Instituten, overheden, media, ze legden hun oor te luisteren bij de microbioloog, niet alleen expert op het gebied van rioolwateronderzoek, maar ook kenner van het coronavirus. Hij deed begin deze eeuw in Hong Kong onderzoek naar de lokale uitbraak van Sars CoV-1, het neefje van Sars CoV-2 dat nu wereldwijd rondwaart.
Als rioolwaterscreening een vlucht neemt, dan krijgen waterschappen er een nieuwe taak bij
“Deze coronacrisis geeft een enorme boost aan het rioolwateronderzoek”, stelt Medema vast. Werd er eerst vooral gezocht naar drugs en geneesmiddelen, nu komen daar virussen bij en dat geldt ook voor toxische stoffen. Als rioolwaterscreening inderdaad een vlucht neemt, dan krijgen waterschappen er een nieuwe taak bij met de vraag: hoe beheren we een informatiebron ten behoeve van de gezondheidszorg? “In die rol moet je links hebben met de gezondheidswereld en justitie”, zegt Medema.
Een andere vraag van 2020: hoe gaan we water vasthouden? Nu de droogte structureel lijkt te worden, krijgen waterschappen het verwijt dat water afvoeren nog altijd hun mantra is. Dat klopt écht niet meer, zegt Tanja Klip-Martin, de scheidende dijkgraaf van Vallei en Veluwe, in deze H2O. “Wij en andere waterschappen zijn er al heel actief mee bezig om water vast te houden.”
De essentie van haar betoog: De problemen rond droogte en wateroverlast kunnen we niet alleen binnen het watersysteem oplossen. “We moeten en willen samenwerken met tal van partijen: gemeenten, provincies, Staatsbosbeheer, de landbouwsector, grondbezitters, bedrijfsleven, Rijkswaterstaat.”
En dan hebben we de waterkwaliteit, het aanhoudende hoofdpijndossier. Twee managers uit de drinkwaterwereld, Ad de Waal Malefijt en Henk Ketelaars, zwaaiden af. Ze kijken op verzoek van H2O nog een keer terug en zeggen: “Voor oplossingen hebben we elkaar nodig. Een drinkwaterbedrijf kan problemen met waterkwaliteit niet in zijn eentje oplossen.”
Het jaar 2020 onderstreept: de watersector moet in de aanpak van nieuwe vraagstukken de samenwerking zoeken.
Bert Westenbrink is hoofdredacteur van H2O media en schrijft het redactioneel in het vakblad
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.