Zo’n 2.500 vrijwilligers hebben een grote hoeveelheid afval opgeruimd dat na de overstromingen in juli was achtergebleven op de oevers van de Maas. Het initiatief voor de snelle schoonmaakactie ging uit van het samenwerkingsverband Maas Cleanup van Limburgse bedrijven en maatschappelijke organisaties.
Rond de honderdvijftig containers met afval leverde de actie op die afgelopen zaterdag (14 augustus) is gehouden. “Het aantal afvalzakken per opruimlocatie is bizar”, zegt Noï Boesten, projectleider bij IVN Natuureducatie en verantwoordelijk voor de opruimacties van Maas Cleanup. “Gemiddeld zijn er 80 zakken gevuld tegen normaal 32.”
Noï Boesten
Maas Cleanup had al een schoonmaakactie gepland tijdens World Cleanup Day op 18 september, maar zo lang kon volgens Boesten niet worden gewacht. “Het afval moest vlug worden verwijderd vanwege de groei van de vegetatie. Ook dreigde afval weer in het water terecht te komen.” De actie op 18 september gaat overigens gewoon door. “Er was zo veel afval dat er toch nog heel wat is blijven liggen.”
Groot deel van Limburgse oevers schoongemaakt
De rotzooi is door ongeveer 2.500 mensen verzameld. Dat gebeurde op 88 locaties in heel Limburg. “Daarmee is een groot deel van de oevers van de Maas en enkele zijrivieren schoongemaakt.” Maas Cleanup organiseerde zaterdag ongeveer veertig lokale acties, Natuurmonumenten en particulieren de rest. Ook buiten Limburg is op enkele plekken afval verwijderd, zoals in Rotterdam en Waalwijk.
In Zuid-Limburg was de situatie het ergst en ook in Midden-Limburg lag behoorlijk veel afval, vertelt Boesten. “In normale omstandigheden zijn bijvoorbeeld Eijsden, Itteren en Stevensweert al hotspots, maar nu was het extreem. Alleen in Noord-Limburg viel het relatief mee.”
Tachtig procent van het opgeruimde afval is van plastic. Maar er zijn ook koelkasten, kliko’s, campers en caravans gevonden, die zijn meegesleurd bij de zware overstromingen van half juli. “Zoiets zien we normaal echt niet. De terreinbeheerder of Rijkswaterstaat haalt zulk afval weg.”
Afval doorgelaten vanuit Wallonië
Veel van het afval in Limburg had voorkomen kunnen worden, vinden Maas Cleanup en het landelijke initiatief Schone Rivieren. Bij een stuw in de Belgische grensplaats Lixhe hoopt afval zich op, maar dat wordt ter plekke bijna niet uit het water gehaald. “Momenteel drijft hier een plastic eiland van tweehonderd bij honderd meter”, zegt Boesten. “De Waalse overheid kan dit afval gemakkelijk eruit vissen, maar we zijn bang dat het wordt doorgelaten zoals doorgaans gebeurt en zich gaat verspreiden over de Nederlandse oevers.”
Het lijkt de Waalse overheid niet te interesseren, vervolgt Boesten. “Dat baart ons zorgen. Het is ondoorzichtig wat er in Wallonië gebeurt en het lukt ons al jaren niet om een structurele samenwerking aan te gaan. Wij roepen regionale Nederlandse en Waalse overheidsorganisaties en Rijkswaterstaat nu dringend op om gezamenlijk actie te ondernemen.”
Maas Cleanup initiatief van ondernemers
Wat is Maas Cleanup eigenlijk? Boesten schetst de voorgeschiedenis. Het begon met het project Schone Maas Limburg. Dit leidde in 2017 tot het initiatief Schone Rivieren van IVN, Plastic Soup Foundation en Stichting De Noordzee. “Diverse Limburgse bedrijven gaven echter aan dat ze zich ook wilden inzetten voor minder afval langs de Maas. Zij hebben daarom anderhalf jaar geleden het netwerk Maas Cleanup opgericht. Dat heeft zich in een moordend tempo ontwikkeld tot een grote organisatie.”
Hieraan doen nu zo’n veertig Limburgse ondernemingen, diverse maatschappelijke organisaties en veel vrijwilligers mee. “Onder meer ict- en communicatiebureaus en een advocatenkantoor zijn van de partij. De bedrijven zetten zich niet alleen onbezoldigd in maar financieren Maas Cleanup ook. Door de slagkracht van het bedrijfsleven kunnen we vrijwilligers heel goed faciliteren bij opruimacties.”
Petitie voor meer rechten voor de Maas
Maas Cleanup maakt zich ook sterk voor de aanpak van het afvalprobleem aan de bron. Boesten wijst op de petitie Maas in de Wet, waarvoor net een campagne is gestart. “Wij willen van de Maas een rechtspersoon maken, om zo de rivier beter te kunnen beschermen. Daarom roepen we iedereen op een handtekening te zetten. Na 18 september bieden we de petitie aan bij de Tweede Kamer.”
MEER INFORMATIE
Website van Maas Cleanup
Oproep i.v.m. drijvend afval bij stuw Lixhe
Informatie over World Cleanup Day (18-9)
H2O Actueel: actieplan water in Limburg
H2O Actueel: onderzoek Schone Rivieren
H2O Actueel: rivierafval vooral van plastic
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.