Waterschap De Dommel verbiedt vrijwel overal in Midden-Brabant dat water uit beken en sloten wordt opgepompt voor onder meer het beregenen van akkers. Ook een aantal andere waterschappen heeft zo’n onttrekkingsverbod ingesteld, zoals Vallei en Veluwe voor gebieden waar geen wateraanvoer mogelijk is. Er komt nu een periode met neerslag maar dat is volgens de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling nog niet voldoende om de gevolgen van de droogte op te heffen.
Nog niet eerder was zo vroeg in het jaar er al zo’n uitgebreid verbod, meldt Waterschap De Dommel. Door de droogte is het waterpeil in de beken en sloten in Midden-Brabant – die grotendeels afhankelijk zijn van regen – snel aan het dalen. Dat wil het waterschap met het onttrekkingsverbod tegengaan, om zo planten en dieren beschermen.
De Dommel stelde eerder al voor een beperkt aantal stroomgebieden een verbod in. Maar nu mogen boeren en bewoners bijna nergens meer in het werkgebied water halen uit oppervlaktewater, inclusief alle zijsloten en wateren als visvijvers en vennen. Het nieuwe verbod is gisteren ingegaan en geldt zolang de droogte aanhoudt. Het waterschap maakt één uitzondering: het is nog wel mogelijk om water op te pompen in het stroomgebied van de (Beneden-)Dommel tussen Den Bosch en het Wilhelmakanaal en de Zandleij.
Spits afgebeten door Brabantse Delta
Brabantse Delta was op 3 mei het eerste waterschap dat een tijdelijk onttrekkingsverbod uit oppervlaktewater instelde. Dit is gisteren uitgebreid, zodat er nu een totaalverbod geldt voor zes gebieden. Verder is het in vier Noord-Brabantse regio’s al sinds 1 april verboden om grondwater te gebruiken voor het beregenen van grasland en sportvelden.
In Zeeland staat waterschap Scheldestromen onttrekken van water niet meer toe bij hoger gelegen zandige ondergronden, de ‘verdrogende gebieden’. Ook Waterschap Vallei en Veluwe is tot actie overgegaan. Vanaf vandaag geldt er een onttrekkingsverbod voor een aanzienlijk deel van het werkgebied in Gelderland en Utrecht waar geen aanvoer mogelijk is. Alleen waar het waterschap water kan inlaten vanuit de IJssel, de Nederrijn of de randmeren, is het onttrekken van water nog geoorloofd. Waterschap Rijn en IJssel hanteert een verbod op plekken waar stuwen afvoerloos zijn.
Neerslagtekort zeer hoog
De uitbreiding van het aantal sproeiverboden past in het algemene beeld dat de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) schetst in de droogtemonitor. Het gemiddelde neerslagtekort is met 107 millimeter (situatie op woensdagochtend 18 mei) zeer hoog voor de tijd van het jaar. Dat niveau komt minder dan eens in de twintig jaar voor. De gevolgen hiervan zijn volgens de LCW vooral merkbaar voor landbouw en natuur in gebieden waar geen water aangevoerd kan worden en die volledig afhankelijk zijn van neerslag, zoals delen van Zeeland en de hoge zandgronden in het oosten en zuiden.
Het weer gaat wel veranderen. Omdat morgen een ‘golvend koufront’ Nederland bereikt, wordt een periode met neerslag verwacht. Daarmee is de droogte niet voorbij, stelt de LCW. De regen zal zorgen voor een verbetering van de situatie, maar is nog niet voldoende om de gevolgen van de droogte op te heffen. Het KNMI voorspelt nu dat het neerslagtekort licht zal stijgen naar ongeveer 112 millimeter begin juni.
In algemeen voldoende water beschikbaar
De LCW meldt dat er in het algemeen genoeg water in het hoofdwatersysteem en de regionale watersystemen beschikbaar is voor de huidige watervraag. De aanvoer vanuit de grote rivieren is aan de lage kant maar voldoende. Waterschappen en Rijkswaterstaat hebben maatregelen genomen om water vast te houden en waar nodig aan te voeren.
Zo hebben zes van de negen betrokken waterschappen in het Regionaal Droogte-overleg Noord de peilen in de regionale watersystemen gedeeltelijk of volledig verhoogd binnen de gestelde marges. Ook in andere regio’s gebeurt dit. Rijkswaterstaat zette een week geleden het peil in het IJsselmeer en Markermeer met vijf centimeter op. Het peil wordt nu gestuurd op 15 in plaats naar 20 centimeter onder NAP. Dit zorgt voor een extra zoetwatervoorraad van ongeveer 100 miljoen kubieke meter voor Noord-Nederland.
Beperkte indringing van zout
De waterkwaliteit is hier en daar minder aan het worden door de droogte. In diverse gebieden in laag Nederland wordt daarom extra doorgespoeld. Op enkele plekken zijn blauwalgen gesignaleerd, wat heeft geleid tot negatieve zwemadviezen.
De zoutindringing is volgens de LCW op het ogenblik beperkt, omdat de aanvoer van zoet water nog voldoende is. Waterschap Amstel, Gooi en Vecht heeft de waterkwaliteitsstuw in de Geer gesloten. Hiermee wordt voorkomen dat brak water uit polder Groot-Mijdrecht terechtkomt in de Vinkeveense Plassen. Op enkele plekken is extra doorgespoeld om verzilting van het water te voorkomen, zoals vorige week door Rijkswaterstaat in het Volkerak-Zoommeer bij Tholen.
Bij de grondwaterstanden is bijna overal een dalende trend te zien. Ze zijn nu gemiddeld tot laag voor de tijd van het jaar. In het zuiden komen er lokaal zeer lage grondwaterstanden voor, bijvoorbeeld in Limburg en Noord-Brabant.
Inspectie van droogtegevoelige dijken door Delfland
De waterschappen en Rijkswaterstaat monitoren de ontwikkelingen nauwgezet, aldus de LCW. Waterschap Limburg werkt bijvoorbeeld met een kleurcodering. Momenteel is er code geel, wat beginnende droogte betekent. Het waterschap houdt daarom vanuit de Centrale Regiekamer de situatie nauwlettend in de gaten en zet zich extra in om gebruikers van voldoende water te voorzien.
Hoogheemraadschap van Delfland begon afgelopen maandag met het inspecteren van dijken die het meest gevoelig voor droogte zijn. Dit is een voorzorgsmaatregel om eventuele scheuren al vroeg op te merken. Hoogheemraadschap van Rijnland heeft boringen uitgevoerd op referentielocaties in diverse waterkeringen. Er zijn geen bijzonderheden aangetroffen in verband met droogte.
MEER INFORMATIE
De Dommel over onttrekkingsverbod
Droogtemonitor van LCW
KNMI over huidige neerslagtekort
H2O Actueel: ‘grondwaterdroogte op kantelpunt’
H2O Actueel: peil in IJsselmeer verhoogd
H2O Actueel: eerste onttrekkingsverboden
We willen een techniek ontwikkelen om de bodem omhoog te laten groeien met 1m p/jaar. We hadden al zitten denken aan dit systeem, maar ik zou graag eens willen praten over jullie ervaring of samenwerking .
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.