In de waterwereld worstelen we met natuurherstel: maatregelen, onderbouwing en financiering. Overkoepelende concepten geven richting.
door Ties Rijcken
Ties Rijcken Terug naar de Natuur is een totaaloplossing. Een voorbeeld: als we onze dijken en dammen weghalen en de zee weer vrij spel geven, slibt het land weer op zoals het vroeger deed, kunnen we niet meer overstromen en hoeven we geen kunstmest meer te gebruiken. Hier vallen zo veel gaten in te schieten dat ik dat hier niet ga doen. Arnon Grunberg schrijft: “het verlangen naar de jungle is begrijpelijk, maar moet vooral een theoretische aangelegenheid blijven”. En zo is het.
Nature-Based Solutions suggereren om de natuur specifiek in te zetten om een probleem op te lossen (althans, volgens mijn persoonlijke begrip van de term). Dat doet het goed in de media. Elsevier bijvoorbeeld schreef onlangs dat bij de nieuwe Hondsbossche Zeewering de kustbescherming is “gebaseerd op natuurlijke processen (…;) de wind heeft 35 miljoen kuub zand opgestuwd tot een natuurlijk duinlandschap (…:) veilig dankzij de kracht van de natuur”.
Natuurlijke dynamiek zal het gebied diverser maken en dat is prachtig. Maar de nieuwe duinen waren zorgvuldig ontworpen en bij oplevering al beplant. En vooral zorgt de suppletie van 35 miljoen kuub (opgebracht met een slordige 35 miljoen liter stookolie) voor de kustbescherming, niet de wind.
Natuurinclusief Bouwen geeft natuur bovenal een intrinsieke waarde, zoals muziek, liefde en wetenschap. Daarbovenop komen ecosysteemdiensten met een bredere scope dan bij Nature-Based Solutions.
Natuurinclusief Bouwen erkent dat menselijke problemen nou eenmaal onnatuurlijke maatregelen vragen. Maar we kunnen de verstoring van de natuur minimaliseren en bijkomende ecosysteemdiensten leveren. Misschien toevallig voor het probleem dat een oplossing vraagt, maar vooral in de breedte.
Natuurinclusief Bouwen erkent dat menselijke problemen onnatuurlijke maatregelen vragen
Zandsuppleties zijn uiterst onnatuurlijk, maar er is zodanig te baggeren en suppleren dat er nieuwe waardevolle duinlandschappen ontstaan. Aanvullende ecosysteemdiensten zijn vervolgens recreatie, CO2 vastlegging en een ondergrondse zoetwaterbel.
Het boek Why nations fail biedt een kans om Natuurinclusief Bouwen kracht bij te zetten. Daron Acemoglu beschrijft met vele historische voorbeelden hoe de overgang van autocratische extraherende instituties naar democratische inclusieve instituties de overgang betekende van instabiliteit en armoede naar stabiliteit en welvaart.
Met Natuurinclusief Bouwen zetten we een vergelijkbare historische stap. We extraheren niet meer uit de natuur ten koste van de natuur, maar we ontwikkelen natuurinclusieve werkwijzen en instituties. De sociaal inclusieve democratieën in de wereld hebben een grotere aantrekkingskracht voor de gemiddelde aardbewoner dan extraherende autocratieën. Dit zal ook gelden voor landen met natuurinclusieve instituties.
Ties Rijcken is publicist over waterveiligheid en waternatuur
MEER COLUMNS VAN TIES RIJCKEN
Buitendijks bouwen
Operatie natuurherstel
Waterbestendig bouwen
De norm en daarmee basta?
Water en woningnood
Aanbevelingen voor de kabinetsformatie
Het natuurvraagstuk
Drie ideeën voor een nieuw decennium
