Zoals de autowereld concept cars heeft en de modewereld de catwalk, heeft ook de waterwereld podia voor avant-garde ontwerpers: de EO Wijers prijsvraag en de Architectuurbiënnale.
door Ties Rijcken
Ties RijckenIn H2O stond over vijf Biënnale inzendingen dat ze ‘moeten aansporen tot een gedurfde langetermijnplanning’ en tot ‘drastische ingrepen’. Grote uitspraken in een tijd waarin drastische langetermijningrepen moeilijker zijn dan ooit tevoren, gezien de fragmentatie van het bestuur en de gehechtheid van bewoners en landeigenaren aan de huidige landinrichting.
Het zou nuttig zijn hier eens een GIS-analyse op los te laten: welk percentage van Nederland veranderde van bestemming in de afgelopen eeuw? Anathanasios Tsiokanos (TU Delft) deed zo’n analyse voor het Geuldal. De grootste veranderingen in het landgebruik daar vonden plaats in de jaren ’50, ’60 en ’70 en waren sindsdien minimaal. Onlangs heb ik de geschiedenis van de Rijn-Maasmond bestudeerd. Ik vond als grootste veranderingen in landgebruik 13.000 hectare voor de Deltawerken en de havenuitbreidingen (1955 tot 1975), 1.000 hectare voor natuurgebied Tiengemeten (1997), 2.000 hectare voor Maasvlakte 2 (2013) en 3.000 hectare voor ontpoldering Noordwaard (2015).
De veranderingen in het landgebruik van de vijf Biënnale ontwerpen zijn meer dan een slordige 10.000 hectare voor Midden-Delfland en Limburg, 50.000 hectare voor Rotterdam Sponsstad, 200.000 hectare voor Zeelandia, en 500.000 hectare voor Breakthrough Waal.
Als ik de plannen bekijk, haal ik daar wel degelijk ideeën uit die me inspireren
Haalbaar of niet, ontwerpers mogen ook wel eens lol hebben, in een dagelijkse praktijk van strenge milieueffectrapportages, weerbarstige bewoners en opdrachtgevers die voortdurend op kosten beknibbelen. Als ik nuchter nadenk over de toegevoegde waarde van de Biënnale ontwerpen, kom ik uit bij kunst- en cultuurbeleving voor het grote publiek en het overbrengen van ideeën voor de vakwereld, net zoals bij concept cars en op de catwalk. Niemand rijdt in gedurfde langetermijnauto’s uit Milaan of draagt drastische kleren uit Parijs - maar ze beïnvloeden wel de nieuwe Mazda en H&M collectie.
Als ik de plannen bekijk, haal ik daar als iemand die prat gaat op realisme wel degelijk ideeën uit die me inspireren. Het beperken van extreme waterstanden op de Nieuwe Maas biedt grote voordelen voor wonen aan water en voor recreatie (Rotterdam Sponstad). Een stormvloedkering in de Westerschelde moet bespreekbaar zijn en het Haringvliet-Hollands Diep wordt een aaneengesloten natuurgebied met getij (Zeelandia). Veenvernatting levert meer ecosysteemproductiviteit, meer biodiversiteit en een fraaier landschap dan het huidige grasland voor veeteelt (Midden-Delfland). Een bypass om het historische hart van Valkenburg heb ik nog niet eerder gezien (Limburg).
Ga kijken bij de Biënnale of op de website van H2O en doe er uw eigen voordeel mee.
Ties Rijcken is innovator en publicist over waterveiligheid en waternatuur
MEER COLUMNS VAN TIES RIJCKEN
Natuur inclusief bouwen
Buitendijks bouwen
Operatie natuurherstel
Waterbestendig bouwen
De norm en daarmee basta?
Water en woningnood
Aanbevelingen voor de kabinetsformatie
Het natuurvraagstuk
Drie ideeën voor een nieuw decennium
Als we verdroging aanpakken (let op: Nederland heeft daartoe een verplichting) kán inderdaad grondwateroverlast de kop opsteken. Je spreekt over ‘totale onbeheersbaarheid van de grondwaterkwantiteit’. Dat snap ik niet. De infiltraties zijn juist uitermate gecontroleerd, ook kwantitatief. Overlast en droogte op de flanken ontstaan zeer snel door overvloedige regen of juist het gebrek daaraan. Overlast door infiltraties in de hoge delen – als het al optreedt - ontstaat echter niet ‘over night’, dat duurt jaren. Als - en voor zover - infiltraties de oorzaak zijn, dreigende overlast kunnen we perfect monitoren en heel effectief bestrijden door het sturen van de infiltraties of door zeer lokaal grondwater te onttrekken. Dat maakt ook nog eens prima bronnen beschikbaar. Het waterbedrijf zou water moeten winnen waar overlast dreigt, bij voorkeur niet daar waar verdroging het gevolg is.